สำนวนและสุภาษิตไทย

สำนวนและสุภาษิตไทย

สำนวนหมายถึง ถ้อยคำที่เรียบเรียงเป็นข้อความ  หรือคำพูดที่เป็นชั้นเชิง  ไม่ตรงตามรูปแบบภาษา  เป็นถ้อยคำหรือ คำพูดที่มีลักษณะเฉพาะตัว  มีความหมายเป็นนัยแฝงอยู่ กินความกว้าง หรือลึกซึ้ง  นำมาใช้ให้มีความหมายแตกต่างไปจากความหมายเดิมของคำ ๆ นั้น  หรืออาจจะมีความหมายคล้าย กับความหมายเดิมของคำที่นำมาประสมกัน แต่ก็ไม่เหมือนกับความหมายเดิมทีเดียว  เป็นความหมายใน เชิงอุปมาเปรียบเทียบ  มักใช้ถ้อยคำที่ไม่ยาวมากแต่กินความมาก   ใช้คำที่ไพเราะ คมคาย สละสลวย  ต้องอาศัยการตีความจึงจะเข้าใจ

        สุภาษิต หมายถึง คำพูดที่พูดออกมา ไม่ว่าจะเป็นทำนองสำนวนโวหาร หรือคำพังเพย มีเนื้อความหรือความหมายที่ดี  มักเป็นคำตักเตือนสั่งสอน  หรือเตือนใจให้ระลึกถึงอยู่เสมอ มีอยู่ 2 ประเภท คือ

1.คำสุภาษิตประเภทที่ พูด อ่าน หรือเข้าใจเนื้อความได้ทันที โดยไม่ต้องแปลความหมาย

2.คำสุภาษิตประเภทที่ พูด อ่าน หรือฟังแล้วยังไม่เข้าใจเนื้อความนั้นในทันที ต้องนึกตรึกตรอง หรือแปลความอีกที

กว่าถั่วจะสุก งาก็ไหม้- ทำอะไรไม่ทันท่วงที

กินปูนร้อนท้อง - ทำผิดแล้วมักออกตัว แสดงพิรุธ

อดเปรี้ยวไว้กินหวาน – อดใจไว้ก่อน เพราะหวังสิ่งที่ดีกว่าข้างหน้า

ยิงปืนนัดเดียวได้นกสองตัว – ทำอย่างเดียวได้ผล 2 อย่าง

กบในกะลาครอบ - ผู้มีประสบการณ์และความรู้น้อย แต่สำคัญตนว่ามีความรู้มาก

ขว้างงูไม่พ้นคอ – ทำอะไรแล้วผลร้ายกลับมาสู่ตัวเอง

ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่ หมายถึง คนสองคน ต่างรู้ลึกตื้นหนาบางนิสัยใจคอ หรือความลับของอีกฝ่ายหนึ่งเป็นอย่างดี 

ไข่ในหิน  ระแวงระวังทะนุถนอมอย่างที่สุด ไม่ยอมให้ใครมาทำอันตรายเด็ดขาด

จุดไต้ตำตอ – พูดหรือทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งบังเอิญไปโดนเจ้าตัวเข้า โดยที่ผู้พูดไม่รู้ตัว

ไก่งามเพราะขนคนงามเพราะแต่ง    หมายถึง    คนเราจะสวยได้ก็ด้วยการรู้จักแต่งตัว

กินบนเรือนขี้รดบนหลังคา    หมายถึง    คนที่เนรคุณ

ข้าวใหม่ปลามัน    หมายถึง    คนที่แต่งงานกันใหม่ ๆ ย่อมมีความสุขสดชื่น

เขียนเสือให้วัวกลัว    หมายถึง    ขู่หรือหลอกให้กลัว

คมในฝัก    หมายถึง    เก่งแต่เงียบไว้ไม่โอ้อวด

งูกินหาง    หมายถึง    พัวพันนุงนัง

เงาตามตัว    หมายถึง    ไปไหนไปด้วย

งูเงี้ยวเขี้ยวขอ     หมายถึง   เป็นคำเตือนของผู้ใหญ่ ไม่ให้ไปไหนเวลากลางคืน

โง่เง่าเต่าตุ่น    หมายถึง    โง่เหลือเกิน

จับเสือมือเปล่า    หมายถึง    การทำงานโดยไม่ได้ลงทุน

จับแพะชนแกะ    หมายถึง    เอาทางโน้นมาใช้ทางนี้

เฉโก    หมายถึง    ฉลาดแกมโกง

ฉับพลันทันด่วน    หมายถึง    โดยเร็ว

ฉกชิงวิ่งราว    หมายถึง    พวกที่ถือโอกาสแย่งชิงทรัพย์

ชักหน้าไม่ถึงหลัง    หมายถึง    ใช้จ่ายไม่เพียงพอ

ชักแม่น้ำทั้งห้า    หมายถึง    ยกเหตุผลหว่านล้อม

ชักธงขาว    หมายถึง    ยอมแพ้

ชิงสุกก่อนห่าม    หมายถึง    กระทำในสิ่งที่ไม่ถึงเวลา

ชี้โพรงให้กระรอก    หมายถึง    ชี้ช่องให้คนร้าย

ได้พี่เสียดายน้อง    หมายถึง    ได้ของสิ่งหนึ่ง ยังเสียดายอยากได้อีกสิ่งหนึ่ง

ดาบสองคม    หมายถึง    มีทั้งโทษและคุณ อาจดี อาจเสียก็ได้

ดินพอกหางหมู     หมายถึง   การงานที่คั่งค้างพอกพูนขึ้นเรื่อย ๆ

เด็กเลี้ยงแกะ   หมายถึง     คนชอบพูดปดจนไม่มีใครเชื่อถือ

ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่ – ให้รู้จักพิจารณาลักษณะบุคคลหรือผู้หญิงที่จะเลือกเป็นคู่ครอง

หอกเข้ารก หมายถึงทำอะไรที่สักแต่ว่าทำลงไปให้แล้วเสร็จ โดยไม่คิดคำนึงถึงผลเสียหรือผลที่จะได้รับเป็นอย่างไร 

ตักน้ำรดหัวตอ    หมายถึง    พูดเท่าไหร่ก็ไม่รู้เรื่อง

น้ำลดตอผุด    หมายถึง    เมื่อหมดอำนาจวาสนาความชั่วที่ทำไว้ก็ปรากฎ

น้ำขึ้นให้รีบตัก     หมายถึง   มีโอกาสดีควรรีบทำ

น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า    หมายถึง    คนเราต้องพึ่งพาอาศัยกัน

ปลากระดี่ได้น้ำ   หมายถึง     แสดงทำดีใจจนเกินงาม

ผ้าขี้ริ้วห่อทอง   หมายถึง     คนแต่งตัวเก่า ๆ ขาด ๆ แต่ร่ำรวยมีทรัพย์

ผักชีโรยหน้า    หมายถึง   ความดี ความสวยที่งาม ลวงตาได้เพียงผิวเผิน

พุ่งหอกเข้ารก    หมายถึง    ทำโดยเสี่ยงหาผลประโยชน์อันใดมิได้

ฟังหูไว้หู    หมายถึง    เชื่อบ้าง ระแวงบ้าง อย่าเชื่อสนิทเชื่อเพียงครึ่งเดียว

มะกอกสามตะกร้าปาไม่ถูก    หมายถึง    คนกลับกลอกเอาแน่นอนอะไรไม่ได้

มือไม่พายเอาเท้าราน้ำ    หมายถึง    ไม่ช่วยแล้วยังกีดขวาง

จับปูใส่กระด้ง หมายถึงการที่คนๆหนึ่งพยายามดูแลเด็กเล็กๆ โดยพยายามให้อยู่นิ่งๆ หรือเป็นระเบียบ แต่เด็กก็ซุกซนไม่อยู่นิ่ง

แมวไม่อยู่หนูร่าเริง   หมายถึง     ผู้ใหญ่ไม่อยู่ผู้น้อยเหลิง

ลุกไก่ในกำมือ  หมายถึง ผู้ที่มีอำนาจเหนือกว่าบุคคลที่อยู่ใต้อำนาจมากมากนัก โดยจจะจัดการอย่างไรก็ได้ตามที่ต้องการ

 ปอกกล้วยเข้าปาก หมายถึง ง่าย, สะดวก  เช่น งานที่อาจารย์สั่งนี่ง่ายๆเลยอย่างกับ ปอกกล้วยเข้าปาก

ยกเมฆ     หมายถึง   พูดเดาสุ่ม

รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา     หมายถึง   ให้ประพฤติตนดี จะได้ดี

รีดเลือดกับปู    หมายถึง    เคี่ยวเข็ญเอากับผู้ที่ไม่มีทางจะให้ เช่น รีดเงินจากคนจน

ปลาเน่าตัวเดียวเหม็นทั้งข้อง - การที่มีคนไม่ดีอยู่ในกลุ่มแม้เพียงคนเดียว ก็ทำให้ทุกคนในกลุ่มถูกมองว่าไม่ดีไปด้วย 

เป็นผู้ให้สุขใจกว่าผู้รับ -ผู้ที่มีจิตใจเมตตา เอื้อเฟื้อย่อมเป็นผู้ที่จิตใจเป็นสุข 

ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น     หมายถึง   บุคคลย่อมเป็นตามเผ่าพันธุ์

หนูตกถังข้าวสาร หมายถึง ผู้ที่มีฐานะยากจนได้แต่งงานกับคนร่ำรวย

เศรษฐียังขาดไฟ    หมายถึง    คนเรามีวันผิดพลาด

สวยแต่รูปจูบไม่หอม    หมายถึง    รูปร่างหน้าตาดีแต่ขาดคุณสมบัติสตรี

สอนจระเข้ให้ว่ายน้ำ   หมายถึง     สอนในสิ่งที่เขารู้ดีอยู่แล้ว

วีดีโอ

จัดทำโดย

นางสาว กัลยกร     งามตา

นางสาว จันทิมา    สุรินทร์

นางสาว ชุลีพร         ขยัน

นาย ศรายุธ       กาวีเขียว

นาย บดินทร์       ศรีจันทร์